محسن زینلی پور؛ میرزا ابوالحسن خان ایلچی در شرح سفر خود به انگلستان با منصب سفیر ایران در دوره ی فتحعلیشان قاجار بود و پس از چند سال اقامت در لندن، کتابی با را عنوان »حیرت نامه«نوشت و در آن کتاب ضمن شرح سفر چندین ساله ی خود، به بیان مسائل و موضوعات عجیب و غریبی که در لندن دیده بود پرداخت. یکی از مورادی که باعث حیرت سفیر ایران در طول مدت اقامتش در لندن شده بود این بوده است که از دیدن اسکناس تعجب میکند و با شگفتی می گوید مردم انگلستان یک تکه کاغد چاپ شده را از زر هم بیشتر بها می دهند و تاجران مال خود را در ازای گرفتن آن، می دهند .
اما وجه اصلی مورد نظرم در این مقال آنجاست که وی با تعجبی آمیخته با احساس غرور و سربلندی و از موضع بالا به پایین می گوید که پادشاه انگلستان با آن کاخ و آن دربار و دستگاه مفت نمی ارزد چرا که حتی شخص پادشاه نه تنها نمی تواند یکی از رعیت خود یا نوکران دربار را بکشد ، بلکه حتی نمی تواند آنها را کتک زده و یا به آنها فحش دهد…
این موضوع بسیار باعث شگفتی سفیر ما در لندن شده و توجه به دو نکته جالب است: نخست اینکه او از خود یا دیگرانی که مطلع بوده اند، نپرسیده که چرا پادشاه شما حق تعرض به مردم را ندارد حتی به اندازه ی دادن یک فحش؟؟؟ و دوم اینکه از موضع بالا و با غرور ضمنی، این مطلب را به گونه ای بیان کرده که مثلا شاه ما در ایران خیلی مقتدر و قدرتمند است و هرکه را بخواهد میکشد یا می دهد او را کتک بزنند و فحش هم که دیگر نقل و نبات است… .
سفیر بیچاره ی ما متوجه نشده و از کسی هم نپرسیده که به او بگوید که این قانون است که حافظ جان مردم در برابر حکومت و حتی شخص اول مملکت بریتانیاست.
قانون… همان چیزی که ما هنوز در قرن ۲۱ آن گونه که باید از مزایا و نتایجش برخوردار نیستیم. همان چیزی که اگر بود، مامور برقراری نظم و ضابط برخورد با بی قانونی در کشور ما، اجازه ی چنین برخوردی را (در حالت عادی و بدون هیچ تهدید و خطری) حتی با یک مجرم خطرناک هم نداشت، چه برسد به دختری که همه ی جرمش برداشتن روسری از سر در ملا عام بوده است.
اگر قانون حاکم بود، حتی با فرض مجرم بودن آن خانم هم، هیچ ماموری حق برخورد این چنینی با او را نداشت… خدا کند که یک نفر غیرایرانی نخواهد در مورد روز و روزگار فعلی ما حیرت نامه بنویسد…
* نقل قول از کتاب، نقل به مضمون است و بیان مستقیم نیست. چهارم اسفند ۱۳۹۶
